Je innerlijk kompas geeft zowel richting als inzicht. In integriteit en vertrouwen, maar ook wantrouwen. Denk aan zaken als vrijheid van meningsuiting, empathie, intimidatie of tolerantie. Ethiek is verre van meetbaar of tastbaar, wat het net zo ongrijpbaar maakt als emoties. Het gaat over persoonlijke voorkeuren en gaat dus nooit over een ander. Hoe zet je je innerlijk kompas dan goed in?
Is het mogelijk het innerlijk kompas te ijken?
Wanneer is iets (on)wenselijk of grensoverschrijdend? Dit is niet wetenschappelijk te onderbouwen. Het is immers subjectief. Het is hetzelfde als hoe jij bepaalt of je iets mooi vindt of niet. Of wanneer je iets goed doet of slecht. Als je dit voor jezelf nagaat, zal er niet veel van te vinden zijn. Dit is gewoon hoe jij naar dingen kijkt en daar uiteindelijk zelf een oordeel over velt.
Het moreel kompas begint dus feitelijk pas te spelen als het gaat over zaken in relatie tot een ander of in een vorm van groepsverband. Waarbinnen je met jouw moreel kompas richting bepaalt en oordeelt over de betreffende context en betrokken personen.
Wat helpt, is om kaders te hebben. Zodat je aan de voorkant het speelveld kunt bepalen. Er blijft op die manier dus ruimte voor eigen interpretatie en voor hoe je zelf invulling wilt geven aan wat wenselijk gedrag is. Op deze manier is het mogelijk om gevoelens, overtuigingen en emotie te objectiveren.
Vaak is het ook gewoon grijsgebied
Ieders houding en gedrag wordt bepaald door persoonlijke normen, waarden en principes. Dit samen vormt in basis het speelveld vanuit sociale verbinding. Maar dit kader wordt ook gekleurd en gevormd door de stroom van het leven. De mate waarin en hoe heeft ook weer te maken met je draagkracht en draaglast. Zoals cognitie, probleem oplossend vermogen en gemoedstoestand. Het is dus absoluut niet zwart wit. Het advies is dan ook om zaken van meerdere invalshoeken te bekijken als je een serieus beroep wilt doen op je moreel kompas.
Dit doe je door goede toets vragen te stellen, zoals:
‘Hoe zou ik willen dat er hierin gehandeld wordt, als het over mij zou gaan?’
‘Als het zo is, kan het morgen dan ook zo op de voorpagina van de krant?’
‘Waarom moet ik hier iets van vinden?’
Integriteit vs. innerlijk kompas
Zoals gezegd is het innerlijk kompas dus iets heel persoonlijks en wordt het gevormd en beïnvloed door leven, leren en werken. Vanuit al deze aspecten valt er altijd wel iets te linken aan je innerlijk kompas. Maar besef je dat dit niet alleen gaat over voldoen aan sociaalmaatschappelijke standaarden of geaccepteerd gedrag. Het gaat juist over schuldgevoel, impopulaire beslissingen en goed doen als niemand kijkt. Ook wel integriteit genoemd. Iets wat maakt dat je kunt overdenken wat er aan de hand is en je kunt inleven in de standpunten van een ander. Waarbij het belangrijk is om in alle oprechtheid te leren luisteren naar je onderbuikgevoel.
Moraal van het verhaal
Je zult zelf moeten leren navigeren met jouw innerlijk kompas. Door schade en schande, maar bovenal door leren te vertrouwen en leren te incasseren. En door trouw te blijven aan jezelf als het moeilijk wordt. Praat erover met anderen en ga bij jezelf na waarom bepaalde normen en waarden belangrijk voor je zijn. Dit is waarom hoe je over zaken denkt, zoals je er over denkt. Je hoeft niet de mening van een ander over te nemen. En ben niet bang voor de mening van een ander. Wellicht dat die ander er net zo mee worstelt als jij.
